Kobieta, którą zna cała Polska. Kim była Basia z „Mazurka Dąbrowskiego”?
„Mazurek Dąbrowskiego”, czyli „Pieśń Legionów Polskich we Włoszech”, powstał w 1797 roku z pióra Józefa Wybickiego. Utwór, który miał podtrzymać ducha polskich żołnierzy na emigracji, stał się symbolem nadziei narodu pozbawionego państwa. Dopiero w 1927 roku pieśń uznano oficjalnie za hymn Rzeczypospolitej Polskiej.
W tekście hymnu pojawiają się znane postacie historyczne: Napoleon, Stefan Czarniecki czy Jan Henryk Dąbrowski. Wspomniane są tam również dwie mniej znane osoby – Basia i jej ojciec. Kim byli?
Basia z hymnu Polski – czy istniała naprawdę?
W ostatniej zwrotce „Mazurka Dąbrowskiego” śpiewamy słowa: „Już tam ojciec do swej Basi mówi zapłakany”. Według historyków, postacie Basi i jej ojca mają przede wszystkim wymiar symboliczny. W czasach, gdy Józef Wybicki pisał „Pieśń Legionów Polskich we Włoszech” (1797 r.), Polska była pod zaborami, a wielu Polaków z utęsknieniem czekało na powrót rodaków walczących o wolność ojczyzny. Basia i jej ojciec mieli więc uosabiać naród oczekujący na wyzwolenie spod zaborów.
Mimo że większość badaczy skłania się ku interpretacji symbolicznej, przez lata pojawiały się teorie, że Basia z hymnu to postać autentyczna. Najczęściej wskazywaną kandydatką jest Barbara Florentyna Chłapowska, córka Ksawerego Chłapowskiego, podczaszego wschowskiego i późniejsza żona generała Jana Henryka Dąbrowskiego – bohatera, którego imię pojawia się w refrenie hymnu.
Choć ta teoria jest romantyczna i pięknie wpisuje się w historię hymnu Polski, ma jedną poważną lukę: Wybicki napisał hymn w 1797 roku, a Barbara poznała generała Dąbrowskiego dopiero w 1806 roku – dziewięć lat później. Z tego powodu większość historyków odrzuca możliwość, by Basia z hymnu była rzeczywistą osobą.
Kim była Barbara Chłapowska? To o niej śpiewamy w hymnie?
Barbara Chłapowska urodziła się w 1782 roku w Śmiglu, w zamożnej rodzinie wielkopolskiej szlachty. Była dobrze wykształcona, znała języki obce, a jej dom rodzinny należał do elity ziemiańskiej. Od najmłodszych lat dorastała w atmosferze patriotyzmu – jej ojciec Ksawery brał udział w pracach nad Konstytucją 3 Maja i był posłem na Sejm Czteroletni.
W 1807 roku poślubiła generała Dąbrowskiego, z którym dzieliła życie aż do jego śmierci. Była kobietą aktywną, wspierała męża, towarzyszyła mu w wielu podróżach i działaniach wojennych, często w trudnych warunkach frontowych. Uchodziła za kobietę odważną i niezależną. Po śmierci generała w 1818 roku Barbara przez lata podróżowała po Europie. Zmarła nagle w 1848 roku.
Basia – imię bliskie sercom Polaków
Niektórzy historycy zwracają uwagę, że Basia było w XVIII i XIX wieku jednym z najpopularniejszych imion kobiecych w Polsce. Wybicki mógł więc celowo wybrać to imię, by podkreślić uniwersalny charakter pieśni i jej przesłania.
- Białoruscy imigranci podziękowali Polsce za drugi dom. „Wybiegali” symboliczny gest z okazji Święta Niepodległości
- Kim była Basia z hymnu Polski? Historycy spierają się od lat
- Święto, które przetrwało zakazy i cenzurę. Jak Polacy odzyskali 11 listopada
- 11 listopada 2025: tak Polacy świętują Niepodległość! Programy uroczystości w całym kraju
