W Polsce 13 osób dziennie odbiera sobie życie
W styczniu 2025 roku opublikowano raport na podstawie danych KGP z lat 2020-2024. Wnioski były alarmujące: statystycznie 13 osób każdego dnia w Polsce odbiera sobie życie. Choć obserwowany jest spadek liczby samobójstw, jednocześnie wciąż zauważany jest wzrost liczby prób samobójczych. Dotyczy to wszystkich grup wiekowych, również dzieci i młodzieży. To ważny sygnał, szczególnie w obliczu powielanych szkodliwych stereotypów na temat zdrowia psychicznego.
11 na 13 samobójców w Polsce to mężczyźni
Dane statystyczne pokazują, że tendencja zauważalna w skali światowej sprawdza się również w Polsce – to mężczyźni znacznie częściej popełniają samobójstwa. W Polsce aż 11 na 13 samobójców to właśnie mężczyźni, a w całym 2024 roku to oni stanowili 84,3% wszystkich odnotowanych przypadków samobójczych śmierci. Taki obraz jest problemem globalnym, zauważalnym niemal we wszystkich krajach świata (wyjątki to niektóre miasta w Azji oraz chińskie i indyjskie wsie). Warto podkreślić, że taki stan nie jest wynikiem biologii, a przede wszystkim kwestii społeczno-kulturowych – patriarchatu, utarte przekonanie o przymusie bycia „twardym”; powiedzenia, takie jak: „chłopaki nie płaczą” sprawiają, że mężczyźni rzadziej proszą o pomoc, rzadziej zauważa się ich zły stan psychiczny, a co za tym idzie – częściej popełniają samobójstwa. Dodatkowo to właśnie oni częściej wybierają metody o wysokiej śmiertelności, z których odratowanie bywa niemożliwe.
Pozostań czujnym. Jak rozpoznać osobę w kryzysie?
Kryzysy emocjonalne bywają trudne do zauważenia, choć niektóre zachowania mogą zdradzać, że osoba w naszym otoczeniu może potrzebować pomocy. Zwróć uwagę na następujące sygnały:
- Izolacja społeczna: utrzymująca się niechęć do spotkań z rodziną i przyjaciółmi;
- Zmiany nastroju: silne wahania emocjonalne, od nagłych wybuchów gniewu po długie stany melancholii i przygnębienia;
- Rezygnacja z hobby: nagłe wycofanie z aktywności, które niegdyś sprawiały radość;
- Słowne deklaracje: powtarzane frazy o bezsensowności życia czy chęci jego zakończenia;
- Zachowania autodestruktywne: ślady po samookaleczeniach.
Wiedz, co powiedzieć. Jak pomóc osobie w kryzysie?
Jeśli rozpoznajesz osobę w kryzysie – zareaguj:
- Zapytaj: spokojnie zapytaj: „Czy mogę ci jakoś pomóc?”. Otwarta chęć rozmowy o problemach psychicznych może dosłownie uratować życie;
- Nie oceniaj: spokojnie wysłuchaj i nie oceniaj. Możliwość podzielenia się swoimi problemami i rozmowy już jest bardzo ważna;
- Zaoferuj pomoc: deklaracja pomocy jest bardzo ważna. Zaproponuj osobie kontakt ze wsparciem psychologicznym – specjaliści wiedzą, jak pomóc.
Oto kilka zwrotów, które mogą okazać się przydatne. Pamiętaj, że najważniejsza jest empatia:
- Widzę, że naprawdę cierpisz – chcesz mi o tym opowiedzieć?
- Czy masz teraz myśli, żeby sobie zrobić krzywdę?
- Jestem przy tobie, nie zostawię cię z tym.
- Pomogę ci skontaktować się z kimś, kto potrafi pomóc.
Jeśli osoba ma konkretny plan i środki – traktuj to jako stan bezpośredniego zagrożenia i dzwoń na 112 lub zabierz ją na SOR.
Wiedz, czego nie mówić
W dobie dezinformacji na temat trudności psychicznych warto wiedzieć, czego powinniśmy unikać. Pamiętaj o zwrotach, które zamiast pomóc, mogą wyłącznie pogłębić problem i jeszcze bardziej odizolować osobę w kryzysie:
- Przestań, weź się w garść!
- Znajdź sobie zajęcie, to nie będziesz mieć czasu na depresję
- Takie problemy to nie są prawdziwe problemy
- Dlaczego tak się nad sobą użalasz?
Gdzie szukać pomocy?
Niezależnie od tego, czy to osoba z otoczenia potrzebuje pomocy, czy to ty odczuwasz wszelkie skutki kryzysu psychicznego – są miejsca i ludzie, którzy wiedzą, jak pomóc. Jeśli jest taka potrzeba, skorzystaj z numerów telefonów:
- 116 111 – telefon zaufania dla dzieci i młodzieży
- 800 702 222 – Centrum Wsparcia dla Osób Dorosłych w Kryzysie Psychicznym
- 800 120 002 – Ogólnopolski telefon dla ofiar przemocy w rodzinie „Niebieska Linia”
- 112 – numer alarmowy w przypadku zagrożenia życia
Przeczytanie tego artykułu zajmuje około 3 minut. W tym czasie nawet 5 osób popełni samobójstwo – zgodnie z danymi WHO co 40 sekund na świecie ktoś postanawia zakończyć swoje życie. Pamiętaj, że choroby psychiczne istnieją, a kryzysy emocjonalne są realne. Są jednak miejsca i ludzie, gdzie można otrzymać pomoc. Bądź czujny i zwracaj uwagę na ludzi wokół – nigdy nie masz pewności, co przeżywa osoba obok ciebie.
