Czy kolejność urodzenia wpływa na twój charakter? Naukowcy rozwiewają wątpliwości
Od lat w rodzinnych rozmowach i poradnikach psychologicznych przewija się temat wpływu kolejności urodzenia na rozwój dziecka. Stereotypy głoszą, że najstarsze dzieci są bardziej odpowiedzialne, a młodsze – kreatywne i skłonne do ryzyka. Jednak czy te przekonania mają naukowe podstawy? Najnowsze badania pokazują, że rzeczywistość jest bardziej złożona.
Pierworodni z lekką przewagą w testach IQ
Zespół badaczy pod kierunkiem Julii Rohrer z Uniwersytetu w Lipsku przeanalizował dane ponad 20 tysięcy osób z trzech dużych badań populacyjnych w Wielkiej Brytanii, USA i Niemczech. Wyniki? Pierworodni osiągają średnio o 1–2 punkty wyższe wyniki w testach IQ niż ich młodsze rodzeństwo. To różnica niewielka – stanowi zaledwie około 10 procent odchylenia standardowego. Naukowcy sugerują, że przewaga ta może wynikać z tzw. efektu nauczania – starsze dzieci ucząc młodsze, same dodatkowo rozwijają swoje zdolności intelektualne. Jednak w codziennym życiu czy karierze zawodowej ta różnica jest praktycznie nieodczuwalna.
Osobowość? Stereotypy nie mają potwierdzenia
A co z osobowością? Tu nauka nie pozostawia złudzeń. Badania nie wykazały żadnych systematycznych różnic w cechach charakteru, takich jak ekstrawersja, sumienność czy otwartość na doświadczenie, w zależności od kolejności urodzenia. Oznacza to, że popularne przekonania o charakterach rodzeństwa to raczej rodzinne legendy niż fakty.
Nowe spojrzenie na pamięć roboczą
W sierpniu 2025 roku w czasopiśmie „Frontiers in Education” ukazały się wyniki kolejnego badania, tym razem dotyczącego dzieci w wieku przedszkolnym. Okazało się, że pierworodni wykazują większy przyrost pamięci roboczej werbalnej niż ich młodsi bracia i siostry. Naukowcy sugerują, że może to być efekt większej liczby interakcji z dorosłymi, jakie mają najstarsze dzieci.
Co naprawdę ma znaczenie?
Podsumowując, kolejność urodzenia ma minimalny wpływ na inteligencję i nie wpływa na osobowość. Znacznie ważniejsze są inne czynniki: środowisko rodzinne, jakość opieki, relacje społeczne czy dostęp do edukacji. Różnice między dziećmi wynikają przede wszystkim z indywidualnych doświadczeń, a nie z tego, kto przyszedł na świat pierwszy, a kto ostatni.
